MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM THÚC ĐẨY HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN KHOA KẾ TOÁN – KIỂM TOÁN

                                                                                                                    Ths. Nguyễn Thị Ngọc Điệp

                                                                                                             Trường Đại học Mở TP.HCM

Tóm tắt: Nghiên cứu khoa học (NCKH) là một hoạt động thiết thực và hữu ích cho sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, giúp sinh viên tiếp cận làm quen và vận dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học; góp phần rèn luyện tư duy khoa học, khả năng phản biện.  Tuy nhiên việc nghiên cứu khoa học của sinh viên khoa Kế toán Kiểm toán chưa được nhiều sinh viên quan tâm và chưa thực sự đam mê với hoạt động này. Bài viết sẽ trình bày thực trạng phong trào NCKH của sinh viên khoa Kế toán – kiểm toán nhằm đưa ra một số giải pháp để đẩy mạnh phong trào NCKH cho sinh viên của khoa. Từ khóa: Nghiên cứu khoa học, sinh viên

1. Đặt vấn đề:

Theo (Babbie, 1986) thì nghiên cứu khoa học (NCKH) là cách thức con người tìm hiểu các hiện tượng khoa học một cách có hệ thống. NCKH trong sinh viên nhằm “Nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao, góp phần phát hiện và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước; phát huy tính năng động, sáng tạo, khả năng nghiên cứu khoa học độc lập của sinh viên, hình thành năng lực tự học cho sinh viên; góp phần tạo ra tri thức, sản phẩm mới cho xã hội” (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2012). Các trường đại học ngày càng quan tâm phát triển, khuyến khích các sinh viên tham gia NCKH. Thông qua hoạt động này sẽ giúp cho sinh viên trải nghiệm từ lý thuyết đến thực tiễn, rèn luyện và nâng cao khả năng tư duy, tự khám phá, tự bồi dưỡng kiến thức khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Đối với công tác đào tạo của Nhà trường, NCKH giúp nâng cao hiệu quả, chất lượng của công tác dạy và học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong nhà trường, biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo, giúp sinh viên từng bước hoàn thiện kiến thức, tiếp cận các vấn đề khoa học một cách thuận lợi hơn. Kết quả nghiên cứu khoa học trở thành tiêu chí quan trọng để đánh giá, xếp hạng của các trường đại học.

Tuy nhiên, không phải sinh viên nào cũng hào hứng với hoạt động nghiên cứu khoa học. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này như: trình độ của sinh viên tham gia nghiên cứu, đề tài nghiên cứu chưa phù hợp, giảng viên hướng dẫn, môi trường nghiên cứu khoa học, khả năng tiếp cận tài liệu, lịch trình học tập…. Mặc dù Khoa kế toán Kiểm toán đã có nhiều hoạt động nhằm thu hút sinh viên đến với nghiên cứu khoa học, khơi dậy trong lực lượng trí thức trẻ tuổi hùng hậu này sự đam mê tìm tòi, khám phá, sáng tạo ra những công trình khoa học mới nhưng những hoạt động này chưa thực sự thu hút được sự tham gia của sinh viên và chất lượng còn chưa cao. Chính vì vậy bài nghiên cứu này tác giả trình bay các tồn tại liên quan việc nghiên cứu khoa học của sinh viên nhằm gợi ý một số giải pháp đẩy mạnh phong trào nghiên cứu này.

2. Thực trạng nghiên cứu khoa học của sinh viên khoa Kế toán Kiểm toán

2.1  Tình hình nghiên cứu khoa học của sinh viên khoa Kế toán Kiểm toán hiện nay

a.         Số lượng sinh viên tham gia và hoàn thành NCKH

TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN
NĂM HỌC	TỔNG SỐ SINH VIÊN	ĐĂNG KÝ THAM GIA		NGHIỆM THU ĐỀ TÀI		TỶ LỆ PHẦN TRĂM SINH VIÊN THAM GIA NCKH	TỶ LỆ PHẦN TRĂM HOÀN THÀNH
		SỐ LƯỢNG NHÓM	SỐ LƯỢNG THÀNH VIÊN	SỐ LƯỢNG NHÓM	SỐ LƯỢNG THÀNH VIÊN
2016-2017	886	6	32	4	22	4%	67%
2017-2018	772	6	25	6	25	3%	100%

Bảng 1: Số lượng sinh viên tham gia NCKH cấp trường năm học 2017 - 2018

Căn cứ vào bảng 1, sinh viên tham gia nghiên cứu qua 2 năm học 2016 – 2017 và 2017 -2018 khá khiêm tốn, chiếm tỷ lệ từ 3% đến 4%. Sinh viên chưa thực sự quan tâm đến hoạt động nghiên cứu khoa học. Việc sinh viên của khoa bỏ cuộc giữa chừng là khá phổ biến. Số nhóm tham gia năm 2016 – 2017 bỏ cuộc giữa chừng chiếm tỷ lệ 33%. Năm 2017-2018, số nhóm hoàn thành gia tang, chiếm tỷ trọng 100%.

b.         Số lượng đề tài nghiên cứu khoa học đạt giải cấp trường

Số lượng đề tài nghiên cứu khoa học đạt giải cấp trường
Năm học 2017 - 2018
	Giải nhất	Giải nhì	Giải ba	Giải khuyến khích	Tổng cộng
Khoa kế toán Kiểm toán	2	1	1	2	6
Toàn trường	31	26	24	12	93
Tỷ lệ đề tài NCKH đạt giải	6%	4%	4%	17%	6%

Bảng 2: Số lượng đề tài NCKH của sinh viên đạt giải cấp trường năm học 2017 - 2018

Tỷ lệ đề tài của khoa Kế toán Kiểm toán tham gia và đạt giải thưởng nghiên cứu khoa học cấp trường chiếm tỷ lệ 6% so với tổng số lượng đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên toàn trường. Rõ ràng số lượng đề tài khá ít ỏi, sinh viên chưa có hứng thú đến hoạt động này.

c.         Nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học

Hình 1: Nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động NCKH

Chất lượng hoạt động nghiên cứu khoa học phụ thuộc rất nhiều vào nhận thức về hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên. Tuy nhiên kết quả khảo sát về nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động NCKH của 131 sinh viên khoa Kế toán Kiểm toán cho thấy rằng hoạt động nghiên cứu khoa học rất quan trọng chỉ chiếm tỷ trọng 4,6 %, quan trọng là 9,9 %, ít quan trọng là 32,1 %, không quan trọng là 18,3 %, và 35,1% sinh viên vẫn chưa xác định rõ thế nào là hoạt động nghiên cứu khoa học nên vẫn chưa đánh giá được tầm quan trọng của nó. Từ kết quả trên cho thấy sinh viên khoa Kế toán Kiểm toán chưa thật sự thấy được tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học vì vậy sinh viên chưa tích cực tham gia vào hoạt động này.

d.         Các hình thức tham gia nghiên cứu khoa học

Hình 2: Các hình thức tham gia NCKH

Khoa Kế toán đã đa dạng các hình thức nghiên cứu khoa học như: sinh viên nghiên cứu khoa học cấp khoa, trường, tổ chức hội thảo khoa học … nhằm thu hút sinh viên của Khoa tham gia nghiên cứu khoa học, khích lệ sự sáng tạo và năng động trong bước đầu làm quen với nghiên cứu. Theo kết quả khảo sát cho thấy hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên hiện nay chưa thu hút được sinh viên. Sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học cấp trường chỉ chiếm 10,7%; sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học cấp khoa chỉ chiếm 3,8%, tham gia hội thảo khoa học chiếm 0,8% và 84,7% sinh viên chưa bao giờ tham gia, đặc biệt là hoạt động tham gia hội thảo khoa học thì rất ít sinh viên tham gia.

2.2  Những tồn tại trong hoạt động nghiên cứu khoa học của sinh viên

·      Khoa chưa tạo được động lực để sinh viên hứng thú tham gia nghiên cứu, chẳng hạn như chưa có cuộc thi riêng do Khoa tổ chức để sinh viên tham gia đăng ký viết đề cương nghiên cứu, cuộc thi cho những ý tưởng nghiên cứu hay, sáng tạo liên quan đến ứng dụng chuyên ngành, …

·      Trong các buổi hội thảo, tọa đàm cấp Khoa, sinh viên chưa tham dự và tham gia viết bài.

·      Phần lớn sinh viên chưa nắm vững phương pháp NCKH, còn khá mơ hồ trong nghiên cứu (từ việc hình thành ý tưởng nghiên cứu, cho đến việc xây dựng đề cương nghiên cứu, cách tìm tài liệu liên quan, cách trình bày bài nghiên cứu, …)

·      Khả năng tiếp cận tài liệu và đọc hiểu các tài liệu nước ngoài thấp.

·      Sinh viên của Khoa phần lớn chưa nắm vững cách chạy các phầm mềm trong nghiên cứu định lượng (như SPSS, EVIEW, …).

·      Số lượng nhóm sinh viên đăng ký giảng viên của khoa hướng dẫn các đề tài còn rất ít ỏi.

·      Sự phối hợp giữa các thành viên trong nhóm chưa tốt dẫn đến các nhóm không hoàn thành đề tài đúng tiến độ hoặc không nghiệm thu đề tài.

·      Các công trình NCKH của sinh viên ít liên quan đến chuyên ngành.

·      Với chương trình đào tạo của khoa hiện nay, sinh viên phải miệt mài lên lớp nghe giảng, ôn bài, làm bài kiểm tra, tiểu luận, bài thi, khóa luận… Với cách đánh giá chủ yếu dựa vào kết quả thi kết thúc môn học thì sinh viên phải giành toàn lực cho các môn học để có được kết quả học tập tốt. Vì vậy sinh viên thụ động trong việc nghiên cứu khoa học.

·      Tỉ lệ sinh viên/giảng viên còn khá cao nên giảng viên phải mất rất nhiều thời gian cho công tác giảng dạy. Nhiều giảng viên vẫn còn đảm nhiệm nhiều môn học nên không có nhiều thời gian hướng dẫn sinh viên thực hiện nhiệm vụ này.

·      Sinh viên khó có thể tự mình xác định nội dung nghiên cứu cũng như hiểu được cách viết một báo cáo khoa học phải như thế nào nếu không có sự hỗ trợ từ phía giảng viên. Ngoài ra, giảng viên hướng dẫn vẫn còn nhiều hạn chế trong việc nghiên cứu khoa học.

·      Sinh viên chưa được tiếp xúc với các nhóm đã từng đạt giải trong các kì NCKH trước để được chia sẽ kinh nghiệm.

3. Kiến nghị:

a.    Khoa Kế toán Kiểm toán

·      Câu lạc bộ của Khoa nên đẩy mạnh hơn nữa về NCKH bằng việc tổ chức các cuộc thi viết đề cương nghiên cứu hay, ý tưởng sáng tạo. Sau cuộc thi này Khoa có thể chọn ra các đề cương đạt yêu cầu để tiến hành nghiên cứu thực tế. Bên cạnh đó, câu lạc bộ có thể buổi gặp gỡ, giao lưu với các những nhóm đã từng tham gia nghiên cứu và đạt giải để được chia sẻ kinh nghiệm và khó khăn thực tế khi làm nghiên cứu.

·      Cung cấp đề tài có thể thực hiện, phù hợp với khả năng của sinh viên từng khóa

·      Hướng dẫn sinh viên những quy định trong nghiên cứu khoa học: cách thức bố cục, trình bày, trích dẫn tài liệu tham khảo, phương pháp nghiên cứu và tìm kiếm thông tin

·      Khuyến khích sự hợp tác giữa sinh viên các khóa, ngành để thực hiện một đề tài NCKH.

·      Hỗ trợ sinh viên trong việc tra cứu tài liệu.

·      Cần khuyến khích, tạo động lực cho sinh viên tham gia tích cực những hoạt động nghiên cứu khoa học một cách tự nguyện, thích thú chứ không mang tính bắt buộc thông qua việc biểu dương thành tích, khen thưởng tại các cuộc thi, các cuộc hội thảo nghiên cứu khoa học ở các cấp.

·      Tổ chức thường xuyên các khóa học về phương pháp nghiên cứu khoa học cho giảng viên và sinh viên.

·      Tổng kết nghiên cứu khoa học cấp khoa hàng năm nhằm giúp sinh viên đã đạt giải và sinh viên có ý định nghiên cứu giữa các khóa giao lưu và chia sẽ lẫn nhau về kinh nghiệm NCKH.

b.    Giảng viên hướng dẫn

·      Thay đổi nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng của hoạt động nghiên cứu khoa học. Giảng viên hướng dẫn cho sinh viên thấy được tầm quan trọng của hoạt động này, đồng thời hướng dẫn từng bước thực hiện nghiên cứu như thế nào, cần định hướng cho sinh viên lựa chọn những đề tài phù hợp với thực tiễn, trình độ kiến thức và phù hợp với ngành được đào tạo để sinh viên thấy rằng đây không phải là một công việc quá khó và mình hoàn toàn có thể làm được.

·      Định hướng cho sinh viên lựa chọn các đề tài phù hợp với sinh viên từng khóa.

·      Luôn trau dồi kỹ năng và phương pháp NCKH. Giảng viên khi được phân công hướng dẫn cần phát huy tốt tinh thần trách nhiệm. Khi hướng dẫn nghiên cứu, cần có phương pháp phù hợp mang tính định hướng, gợi mở, không chỉ đơn thuần hướng dẫn nội dung mà làm sao phải tiến hành đồng bộ nhiều biện pháp nhằm nâng cao nhận thức, thái độ, trách nhiệm, phương pháp và kỹ năng NCKH cho sinh viên.

c.    Sinh viên

·      Cần chủ động hơn trong nghiên cứu, mạnh dạn trao đổi với giảng viên về ý tưởng nghiên cứu và những thắc mắc liên quan, chủ động trong việc tìm hiểu các phương pháp và phương tiện nghiên cứu.

·      Tăng cường tham gia các buổi học, hội thảo hướng dẫn về phương pháp nghiên cứu khoa học trong sinh viên do Khoa, trường tổ chức.

·      Cần lựa chọn được nhóm phù hợp và từ đó thảo luận, tìm ra được một đề tài phù hợp.

Tài liệu tham khảo

1.    Babbie, E. (1986). Practice of sodai research. In: Belmont, CA.

2.    Bộ Giáo dục và Đào tạo. (2012). Thông tư 12/2012/TT-BTC ngày 01 tháng 06 năm 2012 về việc ban hành Quy chế về nghiên cứu khoa học của sinh viên trong các trường đại học, học viện và cao đẳng.